Pillen of praten?

Pillen tegen stress en angst bij jongeren

In de prestatie gerichte samenleving waarin we leven, ervaren veel jongeren aanzienlijke druk om te presteren tijdens hun studie en in hun sociale omgeving. Faalangst en stress zijn helaas voor veel jongeren een oorzaak van mentale problemen. Langdurig blootstaan aan angst en stress kan leiden tot burn-out of depressie.

Wij zien dat steeds meer scholieren en studenten grijpen naar medicatie zoals kalmeringsmiddelen en ADHD medicatie om de stress te verminderen, angst te onderdrukken of prestaties te verbeteren.  Vaak gebeurt dit niet op voorschrift van een arts maar middels illegale handel in medicijnen.

Stichting Mind en 3FM Human: Zeker 20% van de jongeren grijpt naar medicatie of drugs om slaapproblemen te verhelpen en stress te verminderen (oktober 2023).

Er is een levendige handel in pillen op zowel scholen als op websites waarvan je niet zou willen dat je zoon of dochter deze zonder voorschrift van een arts gebruikt. Maar ook bij de drogisterijen zijn de natuurlijke kalmeringsmiddelen niet aan te slepen rond examentijd. De werking van deze natuurlijke middelen staat ter discussie en blijken maar zelden echt te helpen. 

Ik beweer niet dat jongeren van nu zwakker zijn dan vroeger, sterker nog, ik denk dat hun wereld veel ingewikkelder is, zij veel meer druk hebben en dat het werken aan mentale weerbaarheid harder nodig is dan ooit. Niet omdat jongeren zwak zijn maar door toenemende complexiteit van de wereld. Of zoals Thijs Launspach (psycholoog) het heeft verwoord: ‘Het valt niet mee om mentaal gezond te zijn in een gestoorde wereld.’

Het is niet gezegd dat natuurlijke geneesmiddelen of (voorgeschreven) medicatie niet helpen en per definitie een slecht idee is. Maar jongeren en hun ouders kunnen meer doen om stress en angst op een andere manier hanteerbaar te maken en kiezen voor een meer toekomstgerichte benadering. Een benadering waarbij jongeren leren om te gaan met stress en angst en waarbij hun mentale gezondheid voorop staat.

Pillen zijn een kortetermijnoplossing waarvan je je kunt afvragen of het echt helpt. In veel gevallen is het ook gevaarlijk en zelfs illegaal (lees verderop in dit artikel over de risico’s van het misbruik van ADHD medicatie). Het investeren in een andere aanpak door te werken aan de mentale gezondheid van jongeren is een beter idee.

In dit artikel onderzoeken we waarom het benaderen van faalangst en stress vanuit een mentaal welzijnsperspectief niet alleen veiliger is, maar ook een meer toekomstgerichte benadering biedt.

Gevaren van Medicatie

1. Verslavende werking: Het gebruik van kalmeringstabletten en ADHD-medicatie kan leiden tot afhankelijkheid en afnemend effect, waarbij steeds hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken. Dit kan een gevaarlijke cyclus van medicatieafhankelijkheid creëren, met schadelijke gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn.
2. Bijwerkingen: Veel medicijnen hebben bijwerkingen, variërend van verminderde concentratie en slaperigheid tot meer ernstige effecten op de lever, nieren en het cardiovasculaire systeem. Deze bijwerkingen kunnen de algehele gezondheid van een jongere negatief beïnvloeden. ADHD medicatie kan veel zwaardere bijwerkingen zoals verlies van eetlust, slapeloosheid en depressie.
3. Het niet leren omgaan met emoties: Het gebruik van medicatie voor stress en faalangst op jonge leeftijd kan het risico op misbruik en verslaving verhogen. Jongeren kunnen de medicatie mogelijk gaan zien als een snelle oplossing voor al hun emotionele uitdagingen, wat kan leiden tot ongewenst gebruik. Daarnaast leren zij niet met emoties om te gaan en denken mogelijk dat hoogte en diepte punten en emotionele fases niet bij het leven horen en bestreden moeten worden met pillen. 

Voordelen van werken aan de mentale gezondheid

Er zijn veel alternatieven voor het grijpen naar pillen. Wellicht niet direct alternatieven die jongeren in eerste instantie het meest aanspreken maar wel een stuk veiliger en gericht op de toekomst. Praten, oefeningen doen en op jezelf reflecteren zijn in het kort de alternatieven voor pillen.

Waarom is werken aan je mentale gezondheid het betere alternatief voor pillen?

1. Controle over emoties: Het aanpakken van faalangst en stress door middel van een focus op het verbeteren van de mentale gezondheid geeft jongeren de hulpmiddelen om zelf meer in controle te zijn van hun emotionele welzijn en emoties te leren herkennen. Deze aanpak zorgt voor een groter gevoel van controle over hun leven en hun emoties.
2. Weerbaarder: Mentale gezondheidsoefeningen, coaching en mindfulness bieden lange termijn oplossingen voor faalangst en stress. Door deze vaardigheden te ontwikkelen, leren jongeren hoe ze effectiever met hun emoties kunnen omgaan, wat hen sterker maakt om zichzelf in staande te houden.
3. Verbeterde Concentratie en Prestaties: Een gezonde geest gaat hand in hand met een gezond lichaam. Het verminderd de kans op burn-out en depressies. Het bevorderen van mentale gezondheid resulteert vaak in verbeterde concentratie en prestaties op school, zonder de mogelijke bijwerkingen en risico's van medicatie.
4. Toekomstgericht: Het ontwikkelen van veerkracht en coping-mechanismen op jonge leeftijd bereidt jongeren voor op toekomstige uitdagingen. In plaats van afhankelijk te zijn van medicatie, leren ze manieren die hen helpen om te gaan met stress en faalangst in verschillende levensfasen.

Geen pillen maar praten

Als je niet naar de pillen wilt grijpen maar een aanpak wilt gebruiken die meer op de toekomst gericht is dan volgen hieronder enkele suggesties. Het is geen uitputtende lijst maar geeft jongeren een beeld van de mogelijkheden. Veel kan zelf geprobeerd worden  maar ook kun je hulp vragen aan een coach mocht je er zelf niet uitkomen.

1. Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT is een veelgebruikte therapievorm voor het behandelen van angststoornissen. Het richt zich op het identificeren en veranderen van negatieve denkpatronen en gedragingen. Een jongerencoach kan je helpen om negatieve gedachten over faalangst te herkennen en om te buigen naar meer realistische en positieve gedachten.
2. Mindfulness en meditatie: Mindfulness-oefeningen en meditatie kunnen helpen om je aandacht te richten op het huidige moment en je bewust te maken van je gedachten en gevoelens zonder oordeel. Dit kan de angst verminderen en stressniveaus verlagen.
3. Ademhalingsoefeningen: Een eenvoudige manier om stress en angst te verminderen is het doen van ademhalingsoefeningen. Een diepe ademhaling kan helpen bij het verminderen van stress en angst. Probeer regelmatig diepe, langzame ademhalingen te oefenen om je zenuwstelsel te kalmeren. Op internet zijn goede oefeningen te vinden.
4. Progressieve spierontspanning: Deze techniek houdt in dat je spiergroepen in je lichaam aanspant en vervolgens weer ontspant. Dit helpt bij het bewust worden van spanning in je lichaam en het loslaten ervan. Ook op internet te vinden en makkelijk toe te passen.
5. Zelfcompassie: Leer vriendelijk te zijn voor jezelf in plaats van streng. Zelfcompassie-oefeningen kunnen helpen bij het verminderen van angstgevoelens en het opbouwen van veerkracht.
6. Slapen, bewegen en eten: Zorg goed voor je lichaam door voldoende te slapen, regelmatig te bewegen en gezond te eten. Goed slapen en sporten dragen bij aan het verminderen van stress.
7. Doelen stellen en plannen: Verdeel grote taken in kleinere, haalbare doelen. Dit kan helpen om een gevoel van controle te behouden en hoge druk te verminderen. 
8. Praten: Hulp vragen is oké! Praat met vrienden, familie of een jongerencoach over je gevoelens. Soms kan het delen van je gedachten en zorgen al een grote opluchting zijn.
9. Zelfreflectie: Doe zelf onderzoek, onderzoek de oorzaken van je faalangst en stress. Begrijp je triggers en werk aan het veranderen van je reacties op die triggers. Als je dit niet zelf lukt kan een coach hierbij helpen.
10. Zoek hulp: Overweeg om een professionele therapeut of coach te raadplegen. Een getrainde jongerencoach kan je ondersteunen bij het begrijpen en aanpakken van je faalangst en stress op een dieper niveau.

Conclusie

Als ouder ben je begaan met de gezondheid en de mentale gezondheid van je kinderen. Het is belangrijk om te erkennen dat het werken aan mentale gezondheid een veiligere, duurzamere en toekomstgerichte benadering is om faalangst en stress bij jongeren te verminderen. Door te investeren in de mentale veerkracht worden jongeren emotioneel sterker en zijn zij voorbereid op de uitdagingen van het volwassen leven. Met (voorgeschreven) medicatie kun je stress en angst onderdrukken maar niet genezen, het is altijd een korte termijn oplossing en veelal een ongewenste oplossing. Door in te zetten op voorlichting, praten en oefeningen leren jongen zich beter staande te houden in deze (soms) gestoorde wereld.

Wanneer klachten van stress en faalangst langere tijd aanhouden en je dagelijkse functioneren belemmering zoek dan contact met je huisarts.

Risico’s gebruik ADHD-medicatie

Uit tal van recente onderzoeken in Nederland blijkt dat het gebruik van ADHD-medicatie zonder dat dit is voorgeschreven ergens tussen de 5 en 15% ligt. Uiteraard is het moeilijk om exact vast te stellen omdat het illegale handel betreft en wordt verhandeld op scholen, uitgaansgelegenheden en illegale websites.

Het ongeoorloofde gebruik van ADHD-medicatie, zoals stimulerende middelen (bijv., methylfenidaat of amfetaminen), zonder een daadwerkelijke ADHD-diagnose, staat bekend als niet-medisch gebruik of misbruik van deze medicatie. Er zijn verschillende risico's verbonden aan het nemen van ADHD-medicatie zonder een medische noodzaak:

1. Gezondheidsrisico's:

• Hartproblemen: Stimulerende medicijnen kunnen de hartslag en de bloeddruk verhogen, wat risicovol kan zijn voor mensen met hartproblemen.
• Slaapproblemen: ADHD-medicatie kan leiden tot slapeloosheid en verstoorde slaappatronen, wat negatieve effecten heeft op de algehele gezondheid.

1. Psychologische en Emotionele Gevolgen:

• Angst en depressie: Misbruik van stimulerende middelen kan leiden tot angstgevoelens en depressie, vooral wanneer de medicatie niet wordt ingenomen zoals voorgeschreven.
• Stemmingswisselingen: Oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie kan leiden tot onvoorspelbare stemmingswisselingen en emotionele instabiliteit.

1. Verslavingsrisico:

• Afhankelijkheid en Tolerantie: Het ongeoorloofde gebruik van ADHD-medicatie kan leiden tot fysieke en psychologische afhankelijkheid, waarbij steeds hogere doses nodig zijn om hetzelfde effect te bereiken.

1. Academische Prestaties:

• Korte termijneffecten: Hoewel stimulerende middelen korte termijneffecten kunnen hebben op concentratie en alertheid, is er geen overtuigend bewijs dat ze de academische prestaties op de lange termijn verbeteren bij mensen zonder ADHD.

1. Juridische Consequenties:

• Illegaal bezit: Het bezitten en gebruiken van ADHD-medicatie zonder voorschrift is illegaal en kan leiden tot juridische consequenties.

Het is belangrijk dat medicatie alleen wordt gebruikt onder begeleiding van een (huis)arts en volgens de voorgeschreven richtlijnen. Het ongeautoriseerde gebruik van ADHD-medicatie kan ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen en heeft weinig bewezen voordelen voor de academische prestaties op de lange termijn.

Bronnen

Metro nieuws: Uit onderzoek is gebleken dat tot wel 16% van de studenten grijpt naar ADHD medicatie om prestaties te verbeteren.

GGZ: Uit de peiling onder ruim 400 studenten blijkt dat één op de vier studenten methylfenidaat, de werkzame stof uit de ADHD-medicatie, gebruikt zonder dat ze dat door een arts hadden voorgeschreven gekregen.

Nationale drug monitor: In het kort: In 2021 had 4,5% van de studenten van het HBO en de universiteit in het afgelopen jaar slaap- of kalmeringsmiddelen oneigenlijk gebruikt, dat wil zeggen zonder recept van een arts. Bij de vrouwelijke studenten (5,2%) lag dit percentage hoger dan bij de mannelijke studenten (3,7%). Van de MBO-studenten in Amsterdam had 4,1% in het afgelopen jaar slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt zonder recept van een arts.

Trimbos instituut: In een niet-gepubliceerd onderzoek van het Trimbos-instituut onder studerende jongeren van 18 t/m 25 jaar had 12,5% van de respondenten ooit prestatieverhogende middelen, zoals Ritalin, oneigenlijk gebruikt. 

Thijs Launsbach - Je bent al goed genoeg