Of er nou wel of geen sprake is van een mentale gezondheidscrisis onder jongeren lijkt mij niet zo belangrijk. Zo luisterde ik vorige week naar een online presentatie over de mentale gevolgen van de Covid-19 pandemie. Uit een groot aantal onderzoeken die daarbij zijn vergeleken bleek dat de pandemie niet heeft geleidt tot een sterke toename van mentale problemen onder jongeren. Ook andere recente onderzoeken tonen aan dat er geen sprake zou zijn van een mentale gezondheid crisis onder jongeren.

Wel stellen de meeste onderzoeken vast dat de mentale gezondheid de afgelopen jaren stapje voor stapje minder wordt maar niet in de mate waarin je kunt spreken van een extreme toename of het woord crisis zou mogen gebruiken. Het is wel algemeen bekend dat ongeveer 30% van alle jongeren voor hun 25ste een periode hebben waarin zij met serieuze mentale problemen kampen. Dit betekent dat 30% van alle jongeren dusdanig vastlopen dat ze langere tijd uitvallen of een periode behoorlijke last ervaren op mentaal vlak.

De discussie zou dus volgen mij niet zo zeer moeten gaan over of er wel of geen mentale gezondheidscrisis onder jongeren maar dat we deze 30% niet langer als normaal en acceptabel bestempelen.

In een interview in het Financieel Dagblad bespreekt psychiater Esther van Fenema dat er een steeds grotere mentale kloof ontstaat door onze op perfectie en prestaties gerichte maatschappij. Hoewel zij zich dit interview niet specifiek op jongeren richt gaat ze wel in op de prestatiedruk en cijfercultuur op scholen. En benoemt zij de druk die sociale media oplegt, iets waar jongeren meer onder lijden dan volwassenen.

Samenvatting interview

de mentale kloof die steeds groter wordt in de samenleving, vooral door de nadruk op prestaties en perfectie. Ze beschrijft hoe mensen die afwijken van de norm vaak snel gelabeld of buitengesloten worden. In haar werk ziet ze dat patiënten met ernstige psychische aandoeningen vaak authentieker zijn omdat ze zich niet aan de maatschappelijke normen proberen aan te passen.

Van Fenema bekritiseert de moderne prestatiedrang en de druk die op mensen wordt gelegd om te voldoen aan onrealistische verwachtingen, vooral via sociale media, wat bijdraagt aan gevoelens van faalangst en onzekerheid.

Ze noemt de rol van scholen in het bevorderen van prestatiecultuur en waarschuwt voor de stijgende diagnoses van aandoeningen zoals ADHD, vaak voor gedragingen die eigenlijk gewoon binnen de variëteit van menselijk gedrag vallen.

Ze pleit voor meer diversiteit in hoe we met mensen omgaan, zowel in de psychiatrie als in de samenleving. Van Fenema verwijst ook

naar de gevaren van de 'cancelcultuur', waarin afwijkend gedrag niet meer wordt getolereerd, wat kan leiden tot ernstige mentale gevolgen voor de betrokkenen.

Haar belangrijkste advies is om minder vanuit onze eigen 'bubbel' naar anderen te kijken en meer verbinding te zoeken met mensen om onze creativiteit en veerkracht te versterken.

Verander het onderwijssysteem niet de leerlingen

Om jongeren te beschermen is meer nodig dan een verbod op telefoons op school. Het onderwijssyteem moet op de schop. Het onderwijs is te sterk gericht op prestaties (cijfers) waarmee de norm bepaald wordt. Cijfers bepalen of je goed genoeg bent of niet, individuele kwaliteiten lijken nauwelijks relevant te zijn. Ben je creatief maar niet zo goed in talen of rekenen dan val je buiten de norm en krijg je vanzelf het stempel dat je niet voldoet en niet mee kunt komen. Dan ga je aan jezelf twijfelen, ben ik niet goed genoeg? Wat mankeert mij?

Voor je het weet heb je een diagnose omdat je niet kan voldoen aan de normen van het schoolsysteem en de maatschappij.  De omgekeerde wereld toch?

Een goede eerste stap om het percentage van 30% omlaag te brengen is het onderwijssysteem te veranderen. De prestatiedruk moet eraf, de cijfercultuur mag niet langer bepalend zijn of jij als jongeren voldoet of niet.

Better Together Coaching helpt jongeren met laagdrempelige en actiegerichte coaching. Een jongerencoach luistert naar jou en gaat samen met jou aan de slag. Het doel is dat je je beter voelt en goed voelt bij de keuzes die jij maakt. Coaching bestaat uit praktische hulp, maar ook zelfonderzoek en het luisteren naar jezelf. Wat voel je? Wat wil jij echt? En hoe wil jij daarmee omgaan?

Better Together Coaching helpt jongeren in Hilversum, Utrecht, Amersfoort en omgeving. Ik ontvang je graag in mijn praktijk in Hilversum, maar coaching kan ook online of bij jou thuis.

Better Together Coaching heeft een praktijk in Hilversum maar werkt in onder andere Utrecht (Maarssen, Breukelen, De Bilt, Maartensdijk), Amersfoort (Soest, Baarn Bilthoven) en Hilversum (Loosdrecht, ’s Gravenland, Kortenhoef), Huizen, Bussum en Naarden. 

Hulp vragen is oké