Jongeren & Sociale Vaardigheden - Pauze Zombies

Het praten verleerd

Hoewel het iedereen bekend is dat veel jongeren mentale problemen hebben in het onderwijs (vooral middelbare scholieren en studerende) en in het bedrijfsleven (starters op de arbeidsmarkt) lijken onderwijs en het bedrijfsleven hier niet erg adequaat op te reageren. Los van de menselijk kant (het goed voor je leerlingen en medewerkers zorgen) is er ook een financiële reden om juist wel aandacht te geven aan sociale vaardigheden en mentale gezondheid van jongeren. Nog nooit was er zoveel uitval onder jongeren.

Jongeren die stoppen met studeren, wisselen van studie of die langdurig uitvallen op school of hun werk.

Het is veel te makkelijk om de jongeren hier de schuld van te geven of hen te bestempelen als zwakke generatie. De situatie waarin jongeren zich nu bevinden is volstrekt anders dan de generaties daarvoor. Huize hoge verwachtingen, de vierentwintig uurseconomie, onrust in de wereld, een overspannen huizenmarkt en het effect van sociale media kunnen leiden tot mentale problemen bij jongeren. Gevolgen: stress, depressie, geen focus, slecht slapen, sociale eenzaamheid, (faal)angst, onzekerheid en ga zo maar door.

Pauze zombies

Wat mij in mijn gesprekken met jongeren opvalt is dat de sociale vaardigheden in veel gevallen niet sterk ontwikkeld zijn.

Jongeren zijn zo gewend geraakt aan het constant in contact staan met hun vrienden via WhatsApp, Snapchat, Instagram en andere platforms, dat ze soms vergeten hoe ze een echt gesprek moeten voeren. Ze zijn meer gericht op het delen van foto's, video's, memes en emoji's dan op het uitwisselen van meningen, gevoelens of gedachten.

Kijk maar eens in de pauze in een kantine. 90% staart op zijn of haar telefoon en er wordt nauwelijks gesproken met elkaar. Ik noem dat pauze zombies. De jongeren missen de nuances van intonatie, gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal die zo belangrijk zijn voor de communicatie. Ze kunnen ook minder goed omgaan met conflicten, meningsverschillen of kritiek, omdat ze die gemakkelijk kunnen ontwijken of negeren door hun scherm uit te zetten of te blokkeren.

Dit is jammer, want het praten, discussiëren en vragen stellen in persoonlijke gesprekken zijn essentiële vaardigheden voor jongeren. Ze helpen hen om zichzelf te ontwikkelen, om hun eigen identiteit te vormen, om hun standpunten te verhelderen en te beargumenteren, om te leren van anderen, om empathie en respect te tonen, om hun zelfvertrouwen en assertiviteit te vergroten, en om relaties op te bouwen en te onderhouden. Deze vaardigheden zijn niet alleen belangrijk voor hun sociale leven, maar ook voor hun toekomstige carrière, waar ze zullen moeten samenwerken, netwerken, onderhandelen, presenteren en leidinggeven.

Bellen is eng

Veel jongeren durven de telefoon niet meer te pakken, dat klinkt heel vreemd voor een groep die bijna altijd de telefoon in de hand heeft maar een “belletje plegen” ofwel gewoonweg iemand bellen is er niet meer bij. Het gaat via de chat of email, maar zelf een afspraak maken voor een stageplek, informatie vragen over een nieuwe opleiding, vrienden bellen om dingen te regelen durft een grote groep niet meer. Een gesprek voeren met een vreemde is eng geworden, waar dat vroeger simpelweg niet anders kon. De oudere generaties zijn opgegroeid met bellen en mondelinge communicatie, de huidige jongeren kennen dit onvoldoende en zijn opgegroeid in een digitale wereld. Niet per definitie slecht maar wel slecht voor de sociale skills.

Eenzaam maar niet alleen

Veel van de jongeren in mijn praktijk ervaren eenzaamheid, het ontbreekt aan echte vrienden en een diepere verbinding. Het ontbreken aan het echt praten met elkaar. Er wordt niet meer afgesproken buiten schooltijd (of na het sporten) leidt tot sociale eenzaamheid zonder alleen te zijn. Je gaat naar school, hoort bij een groepje, je sport en doet lekker mee maar daarbuiten spreek je niemand en is er geen contact. Veel jongens storten zich op gamen in hun kamer om de “leegte” te vullen, dan hebben ze nog wat contact via de chat. Veel jongeren ervaren dat als onvoldoende en zoeken naar meer maar dat lukt ze niet.

Hikikomori

Het slecht kunnen communiceren en het missen van echte verbinding met elkaar leidt tot sociale eenzaamheid. Iedereen kan raden wat er gebeurt met jongeren die sociale eenzaamheid ervaren: somberheid, angst, stress, negatief zelfbeeld en verdere afsluiting van de wereld. Een drama voor de jongeren, die dit vaak niet kunnen doorbreken en zich buitengesloten en waardeloos voelen. In Japan is sociale eenzaamheid en isolement een snel groeiende "ziekte" onder jongeren. Hikikomori (kluizenaar) genaamd, een mentale ziekte waarbij een jongere zich volledig sociaal terugtrekt. Schattingen hebben het over meer dan 1 miljoen jonge Japaners die zich voor een periode van zes maanden of langer van de maatschappij isoleren. Wij moeten alles op alles zetten om dit te voorkomen en sociaal isolement bij jongeren tegen te gaan.

Rol onderwijs en het bedrijfsleven

Op het vlak van sociale vaardigheden ligt een belangrijke taak voor het onderwijs. Wanneer ik jongeren (middelbare school) vraag heb je ooit les gehad in communicatie, gespreksvoering of presenteren? Dan is het antwoord nee. Basis communicatieve vaardigheden over open- en gesloten vragen, lichaamstaal, feedback, complimenten geven en ontvangen zijn hun onbekend. Niet in staat om een goed gesprek te voeren, een gesprek aan te gaan in een onbekende omgeving of zichzelf te presenteren. Enorm belangrijk voor de toekomst van jongeren. Ook het bedrijfsleven kan stevig bijdragen aan het verbeteren van de sociale vaardigheden van jongeren. Laat ze klanten bellen, laat ze onderling bellen in plaats van alleen maar te mailen of te chatten. Stuur jongeren op cursus om sociale vaardigheden te verbeteren. Ik kan mij toch niet voorstellen dat we naar een tijd gaan waarin het praten overbodig wordt en alles per mail, chat en andere digitale communicatie middelen gaat.

De rol van ouders

Het is belangrijk dat we als ouders onze jongeren stimuleren om hun sociale vaardigheden te verbeteren. Hoe kunnen we dat doen? Hier zijn een paar tips:

1. Geef zelf het goede voorbeeld. Laat zien hoe je een goed gesprek kunt voeren, hoe je luistert, hoe je feedback geeft en ontvangt, hoe je je mening geeft en openstaat voor die van anderen, hoe je een compliment maakt of een excuus aanbiedt, hoe je een conflict oplost of een compromis sluit.
2. Beperk de schermtijd van je kinderen. Spreek af wanneer en hoe lang ze hun smartphone of tablet mogen gebruiken, en zorg dat ze die niet meenemen naar de eettafel, de slaapkamer of de badkamer. Maak duidelijke afspraken over wat ze wel en niet mogen doen online, en houd toezicht op hun activiteiten en contacten.
3. Moedig je kinderen aan om meer persoonlijk contact te hebben met hun vrienden. Stimuleer ze om af te spreken, samen te sporten, te spelen, te hobbyen of iets leuks te doen. Organiseer thuis activiteiten waar ze hun vrienden kunnen uitnodigen, zoals een spelletjesavond, een filmavond of een barbecue.
4. Praat met je kinderen over wat er in hun leven speelt. Toon interesse in hun school, hun hobby's, hun dromen, hun zorgen, hun gevoelens. Stel open vragen, luister actief, toon begrip, geef advies, deel je eigen ervaringen. Maak van het praten een dagelijkse routine, bijvoorbeeld tijdens het ontbijt, het avondeten of voor het slapengaan.
5. Help je kinderen om nieuwe mensen te leren kennen. Breng ze in contact met mensen die dezelfde interesses hebben als zij, bijvoorbeeld via een sportclub, een muziekschool, een vereniging of een vrijwilligersorganisatie. Leer ze hoe ze zichzelf kunnen voorstellen, een gesprek kunnen beginnen en onderhouden, en een goede indruk kunnen maken.

Met deze tips kun je je kinderen helpen om hun sociale vaardigheden te verbeteren, en dat is een belangrijke taak. Want communicatie is de sleutel tot verbinding, en verbinding is de sleutel tot geluk.

Better Together Coaching richt zich op het coachen van jongeren. Better Together Coaching is actief in Gooi- en Eemland en Utrecht,

heeft een praktijk in Hilversum en werkt in onder andere Utrecht (Maarssen, Breukelen, De Bilt, Maartensdijk), Amersfoort (Soest, Baarn Bilthoven) en Hilversum (Loosdrecht, ’s Gravenland, Kortenhoef), Huizen, Bussum en Naarden.

Plan een intakegesprek online, thuis of op de praktijk